"Gwyliwch rhag ymarfer eich cyfiawnder gerbron pobl eraill er mwyn cael eich gweld ganddyn nhw, oherwydd yna ni fydd gennych wobr gan eich Tad sydd yn y nefoedd. 2"Felly, pan roddwch i'r anghenus, swniwch unrhyw utgorn o'ch blaen, fel y mae'r rhagrithwyr yn ei wneud yn y synagogau ac yn y strydoedd, er mwyn iddynt gael eu canmol gan eraill. Yn wir, dywedaf wrthych, maent wedi derbyn eu gwobr. 3Ond pan roddwch i'r anghenus, peidiwch â gadael i'ch llaw chwith wybod beth mae eich llaw dde yn ei wneud, 4fel y gall eich rhodd fod yn y dirgel. A bydd eich Tad sy'n gweld yn y dirgel yn eich gwobrwyo.
- Dt 24:13, 1Br 10:16, 1Br 10:31, Sa 112:9, El 33:31, Dn 4:27, Sc 7:5, Sc 13:4, Mt 5:16, Mt 5:46, Mt 5:48, Mt 6:4-6, Mt 6:9, Mt 6:16, Mt 10:41-42, Mt 16:6, Mt 16:27, Mt 23:5, Mt 23:13, Mt 23:28-30, Mt 25:40, Mc 8:15, Lc 11:35, Lc 12:1, Lc 12:15, Lc 16:15, In 5:44, In 12:43, 1Co 9:17-18, 2Co 9:9-10, Gl 6:12, Hb 2:1, Hb 6:10, Hb 11:26, 2In 1:8
- 1Sm 15:30, Jo 31:16-20, Sa 37:21, Sa 112:9, Di 19:17, Di 20:6, Pr 11:2, Ei 9:17, Ei 10:6, Ei 58:7, Ei 58:10-12, Hs 8:1, Mt 5:18, Mt 6:5, Mt 6:16, Mt 7:5, Mt 15:7, Mt 16:3, Mt 22:18, Mt 23:6, Mt 23:13-29, Mt 24:51, Mc 7:6, Mc 12:39, Lc 6:24, Lc 6:42, Lc 11:41, Lc 11:43, Lc 12:33, Lc 12:56, Lc 13:15, Lc 20:46, In 5:41, In 5:44, In 7:18, In 13:29, Ac 9:36, Ac 10:2, Ac 10:4, Ac 10:31, Ac 11:29, Ac 24:17, Rn 12:8, 2Co 9:6-15, Gl 2:10, Ef 4:28, 1Th 2:6, 1Tm 6:18, Pl 1:7, Hb 13:16, Ig 2:15-16, 1Pe 4:11, 1In 3:17-19
- Mt 8:4, Mt 9:30, Mt 12:19, Mc 1:44, In 7:4
- 1Sm 2:30, Sa 17:3, Sa 44:21, Sa 139:1-3, Sa 139:12, Je 17:10, Je 23:24, Mt 6:6, Mt 6:18, Mt 10:42, Mt 25:34-40, Lc 8:17, Lc 14:14, 1Co 4:5, Hb 4:13, Jd 1:24, Dg 2:23
5"A phan weddïwch, rhaid i chi beidio â bod fel y rhagrithwyr. Oherwydd eu bod wrth eu bodd yn sefyll a gweddïo yn y synagogau ac yng nghorneli’r strydoedd, er mwyn i eraill eu gweld. Yn wir, dywedaf wrthych, maent wedi derbyn eu gwobr . 6Ond wrth weddïo, ewch i mewn i'ch ystafell a chau'r drws a gweddïo ar eich Tad sydd yn y dirgel. A bydd eich Tad sy'n gweld yn y dirgel yn eich gwobrwyo. 7"A phan weddïwch, peidiwch â thynnu ymadroddion gwag fel y mae'r Cenhedloedd yn eu gwneud, oherwydd maen nhw'n meddwl y byddan nhw'n cael eu clywed am eu geiriau niferus. 8Peidiwch â bod yn debyg iddyn nhw, oherwydd mae eich Tad yn gwybod beth sydd ei angen arnoch chi cyn i chi ofyn iddo. 9Gweddïwch wedyn fel hyn: "Ein Tad yn y nefoedd, sancteiddiedig fyddo dy enw. 10Deled dy deyrnas, bydd dy ewyllys yn cael ei wneud, ar y ddaear fel y mae yn y nefoedd. 11Rho inni heddiw ein bara beunyddiol, 12a maddau i ni ein dyledion, fel yr ydym hefyd wedi maddau i'n dyledwyr. 13Ac nac arwain ni i demtasiwn, ond gwared ni rhag drwg.
- Jo 27:8-10, Sa 5:2, Sa 55:17, Di 15:8, Di 16:5, Ei 1:15, Ei 55:6-7, Je 29:12, Dn 6:10, Dn 9:4-19, Mt 6:2, Mt 6:16, Mt 7:7-8, Mt 9:38, Mt 21:22, Mt 23:6, Mt 23:13, Mc 11:25, Mc 12:38, Lc 11:43, Lc 14:12-14, Lc 18:1, Lc 18:10-11, Lc 18:13, Lc 20:47, In 16:24, Ef 6:18, Cl 4:2-3, 1Th 5:17, Ig 4:6, Ig 5:15-16
- Gn 32:24-29, 1Br 4:33, Sa 34:15, Ei 26:20, Ei 65:24, Mt 6:4, Mt 6:18, Mt 14:23, Mt 26:36-39, In 1:48, In 20:17, Ac 9:40, Ac 10:9, Ac 10:30, Rn 8:5, Ef 3:14
- 1Br 8:26-54, 1Br 18:26-29, Pr 5:2-3, Pr 5:7, Dn 9:18-19, Mt 6:32, Mt 18:17, Mt 26:39, Mt 26:42, Mt 26:44, Ac 19:34
- Sa 38:9, Sa 69:17-19, Mt 6:32, Lc 12:30, In 16:23-27, Ph 4:6
- Lf 10:3, 2Sm 7:26, 1Br 8:43, 1Cr 17:24, 2Cr 20:6, Ne 9:5, Sa 72:18, Sa 111:9, Sa 115:3, Ei 6:3, Ei 37:20, Ei 57:15, Ei 63:16, Ei 64:8, Ei 66:1, El 36:23, El 38:23, Hb 2:14, Sc 14:9, Mc 1:11, Mt 5:16, Mt 5:48-6:1, Mt 6:6, Mt 6:14, Mt 7:11, Mt 10:29, Mt 23:9, Mt 26:29, Mt 26:42, Lc 2:14, Lc 11:1-4, Lc 15:18, Lc 15:21, In 20:17, Rn 1:7, Rn 8:15, Gl 1:1, Gl 4:6, 1Tm 6:16, 1Pe 1:17, Dg 4:11, Dg 5:12
- Ne 9:6, Sa 2:6, Sa 40:8, Sa 103:19-21, Ei 2:2, Je 23:5, Dn 2:44, Dn 4:35, Dn 7:13, Dn 7:27, Sc 9:9, Mt 3:2, Mt 4:17, Mt 7:21, Mt 12:50, Mt 16:28, Mt 26:42, Mc 3:35, Mc 11:10, Lc 19:11, Lc 19:38, Lc 22:42, In 4:34, In 6:40, In 7:17, Ac 13:22, Ac 21:14, Ac 22:14, Rn 12:2, Ef 6:6, Cl 1:9, Cl 1:13, 1Th 4:3, 1Th 5:18, Hb 1:14, Hb 10:7, Hb 10:36, Hb 13:21, 1Pe 2:15, 1Pe 4:2, Dg 11:15, Dg 12:10, Dg 19:6, Dg 20:4
- Ex 16:16-35, Jo 23:12, Sa 33:18-19, Sa 34:10, Di 30:8, Ei 33:16, Mt 4:4, Lc 11:3, In 6:31-59, 2Th 3:12, 1Tm 6:8
- Ex 34:7, 1Br 8:30, 1Br 8:34, 1Br 8:39, 1Br 8:50, Ne 5:12-13, Sa 32:1, Sa 130:4, Ei 1:18, Dn 9:19, Mt 6:14-15, Mt 18:21-35, Mc 11:25, Lc 6:37, Lc 7:40-48, Lc 11:4, Lc 17:3-5, Ac 13:38, Ef 1:7, Ef 4:32, Cl 3:13, 1In 1:7-9
- Gn 22:1, Ex 15:18, Nm 5:22, Dt 8:2, Dt 8:16, Dt 27:15-26, 1Br 1:36, 1Cr 4:10, 1Cr 16:36, 1Cr 29:11, Sa 10:16, Sa 41:13, Sa 47:2, Sa 47:7, Sa 72:19, Sa 89:52, Sa 106:48, Sa 121:7-8, Sa 145:10-13, Di 30:8, Je 15:21, Je 28:6, Dn 4:25, Dn 4:34-35, Dn 7:18, Mt 5:37, Mt 6:10, Mt 26:41, Mt 28:20, Lc 22:31-46, In 17:15, 1Co 10:13, 1Co 14:16, 2Co 1:20, 2Co 12:7-9, Gl 1:4, 1Th 1:10, 2Th 3:3, 1Tm 1:17, 1Tm 6:15-17, 2Tm 4:17-18, Hb 2:14-15, Hb 11:36, 1Pe 5:8, 2Pe 2:9, 1In 3:8, 1In 5:18-19, Dg 1:18, Dg 2:10, Dg 3:10, Dg 3:14, Dg 5:13, Dg 7:14-17, Dg 19:1, Dg 19:4, Dg 21:4
14Oherwydd os maddeuwch i eraill eu camweddau, bydd eich Tad nefol hefyd yn maddau i chi, 15ond os na faddeuwch i eraill eu camweddau, ni fydd eich Tad chwaith yn maddau i'ch camweddau.
16"A phan ymprydiwch, peidiwch ag edrych yn dywyll fel y rhagrithwyr, oherwydd maent yn anffurfio eu hwynebau y gall eraill weld eu hympryd. Yn wir, dywedaf wrthych, maent wedi derbyn eu gwobr. 17Ond pan fyddwch chi'n ymprydio, eneiniwch eich pen a golchwch eich wyneb, 18fel na fydd eraill yn gweld eich ympryd ond gan eich Tad sydd yn y dirgel. A bydd eich Tad sy'n gweld yn y dirgel yn eich gwobrwyo.
- 2Sm 12:16, 2Sm 12:21, 1Br 21:27, Ne 1:4, Es 4:16, Sa 35:13, Sa 69:10, Sa 109:24, Ei 58:3-5, Dn 9:3, Sc 7:3-5, Mc 3:14, Mt 6:2, Mt 6:5, Mt 9:14-15, Mc 2:18, Lc 2:37, Lc 18:12, Ac 10:30, Ac 13:2-3, Ac 14:23, 1Co 7:5, 2Co 6:5, 2Co 11:27
- Ru 3:3, 2Sm 12:20, 2Sm 14:2, Pr 9:8, Dn 10:2-3
- Mt 6:4, Mt 6:6, Rn 2:6, 2Co 5:9, 2Co 10:18, Cl 3:22-24, 1Pe 1:7, 1Pe 2:13
19"Peidiwch â gosod trysorau ar y ddaear i chi'ch hun, lle mae gwyfynod a rhwd yn dinistrio a lle mae lladron yn torri i mewn ac yn dwyn, 20ond gosodwch i chi'ch hun drysorau yn y nefoedd, lle nad yw gwyfyn na rhwd yn dinistrio a lle nad yw lladron yn torri i mewn ac yn dwyn. 21Ar gyfer ble mae'ch trysor, yno bydd eich calon hefyd.
- Jo 31:24, Sa 39:6, Sa 62:10, Di 11:4, Di 16:16, Di 23:4-5, Pr 2:26, Pr 5:10-14, Sf 1:18, Mt 19:21, Lc 12:21, Lc 12:33, Lc 18:22, Lc 18:24, 1Tm 6:8-10, 1Tm 6:17, Hb 13:5, Ig 5:1-3, 1In 2:15-16
- Ei 33:6, Mt 19:21, Lc 12:33, Lc 18:22, 1Tm 6:17, 1Tm 6:19, Hb 10:34, Hb 11:26, Ig 2:5, 1Pe 1:4, 1Pe 5:4, Dg 2:9
- Di 4:23, Ei 33:6, Je 4:14, Je 22:17, Mt 12:34, Lc 12:34, Ac 8:21, Rn 7:5-7, 2Co 4:18, Cl 3:1-3, Pl 1:3, Pl 1:19, Hb 3:12
22"Y llygad yw lamp y corff. Felly, os yw'ch llygad yn iach, bydd eich corff cyfan yn llawn golau, 23ond os yw'ch llygad yn ddrwg, bydd eich corff cyfan yn llawn tywyllwch. Os felly'r golau ynoch chi yw'r tywyllwch, pa mor fawr yw'r tywyllwch!
24"Ni all unrhyw un wasanaethu dau feistr, oherwydd bydd y naill yn casáu'r naill ac yn caru'r llall, neu bydd yn ymroi i'r naill ac yn dirmygu'r llall. Ni allwch wasanaethu Duw ac arian. 25"Felly rwy'n dweud wrthych, peidiwch â bod yn bryderus am eich bywyd, yr hyn y byddwch chi'n ei fwyta neu'r hyn y byddwch chi'n ei yfed, nac am eich corff, yr hyn y byddwch chi'n ei roi arno. Onid yw bywyd yn fwy na bwyd, a'r corff yn fwy na dillad? 26Edrychwch ar adar yr awyr: nid ydyn nhw'n hau nac yn medi nac yn ymgasglu i ysguboriau, ac eto mae eich Tad nefol yn eu bwydo. Onid ydych chi o fwy o werth na nhw?
- Jo 24:15, Jo 24:19-20, 1Sm 7:3, 1Br 18:21, 1Br 17:33-34, 1Br 17:41, El 20:39, Sf 1:5, Mt 4:10, Lc 16:9, Lc 16:11, Lc 16:13, Rn 6:16-22, Gl 1:10, 1Tm 6:9-10, 1Tm 6:17, 2Tm 4:10, Ig 4:4, 1In 2:15-16
- Sa 55:22, Mt 5:22-28, Mt 6:27-28, Mt 6:31, Mt 6:34, Mt 10:19, Mt 13:22, Mc 4:19, Mc 13:11, Lc 8:14, Lc 10:40-41, Lc 12:4-5, Lc 12:8-9, Lc 12:11, Lc 12:22-31, Rn 8:32, 1Co 7:32, Ph 4:6, 2Tm 2:4, Hb 13:5-6, 1Pe 5:7
- Gn 1:29-31, Jo 35:11, Jo 38:41, Sa 104:11-12, Sa 104:27-28, Sa 145:15-16, Sa 147:9, Mt 6:32, Mt 7:9, Mt 10:29-31, Lc 12:6-7, Lc 12:24-32
27A pha un ohonoch chi trwy fod yn bryderus all ychwanegu awr sengl at ei rychwant bywyd? 28A pham ydych chi'n bryderus am ddillad? Ystyriwch lili'r maes, sut maen nhw'n tyfu: nid ydyn nhw'n llafurio nac yn troelli, 29eto dywedaf wrthych, nid oedd hyd yn oed Solomon yn ei holl ogoniant wedi'i arafu fel un o'r rhain. 30Ond os yw Duw felly'n gwisgo glaswellt y cae, sydd heddiw yn fyw ac yfory yn cael ei daflu i'r popty, oni fydd ef lawer mwy yn eich dilladu, O chi heb fawr o ffydd?
- Sa 39:5-6, Pr 3:14, Mt 5:36, Lc 12:25-26, 1Co 12:18
- Mt 6:25, Mt 6:31, Mt 10:10, Lc 3:11, Lc 12:27, Lc 22:35-36, Ph 4:6
- 1Br 10:4-7, 2Cr 9:4-6, 2Cr 9:20-22, 1Tm 2:9-10, 1Pe 3:2-5
- Sa 90:5-6, Sa 92:7, Ei 40:6-8, Mt 8:26, Mt 14:31, Mt 16:8, Mt 17:17, Mc 4:40, Mc 9:19, Lc 9:41, Lc 12:28, In 20:27, Hb 3:12, Ig 1:10-11, 1Pe 1:24
31Felly peidiwch â bod yn bryderus, gan ddweud, 'Beth fyddwn ni'n ei fwyta?' neu 'Beth fyddwn ni'n ei yfed?' neu 'Beth fyddwn ni'n ei wisgo?' 32Oherwydd mae'r Cenhedloedd yn ceisio am yr holl bethau hyn, ac mae eich Tad nefol yn gwybod bod eu hangen arnoch chi i gyd. 33Ond ceisiwch yn gyntaf deyrnas Dduw a'i gyfiawnder, ac ychwanegir yr holl bethau hyn atoch. 34"Felly peidiwch â bod yn bryderus am yfory, oherwydd bydd yfory yn bryderus drosto'i hun. Digon ar gyfer y diwrnod yw ei drafferth ei hun.
- Lf 25:20-22, 2Cr 25:9, Sa 37:3, Sa 55:22, Sa 78:18-31, Mt 4:4, Mt 15:33, Lc 12:29, 1Pe 5:7
- Sa 17:14, Sa 103:13, Mt 5:46-47, Mt 6:8, Mt 20:25-26, Lc 11:11-13, Lc 12:30, Ef 4:17, 1Th 4:5
- Lf 25:20-21, 1Br 3:11-13, 1Br 17:13, 2Cr 1:7-12, 2Cr 31:20-21, Sa 34:9-10, Sa 37:3, Sa 37:18-19, Sa 37:25, Sa 84:11-12, Di 2:1-9, Di 3:9-10, Ei 45:24, Je 23:6, Hg 1:2-11, Hg 2:16-19, Mt 3:2, Mt 4:17, Mt 5:6, Mt 13:44-46, Mt 19:29, Mc 10:29-30, Lc 1:6, Lc 12:31, Lc 18:29-30, In 6:27, Ac 20:25, Ac 28:31, Rn 1:17, Rn 3:21-22, Rn 8:31, Rn 10:3, Rn 14:17, 1Co 1:30, 1Co 3:22, 2Co 5:21, Ph 3:9, Cl 1:13-14, 2Th 1:5, 1Tm 4:8, 2Pe 1:1, 2Pe 1:11
- Ex 16:18-20, Dt 33:25, 1Br 17:4-6, 1Br 17:14-16, 1Br 7:1-2, Gr 3:23, Mt 6:11, Mt 6:25, Lc 11:3, In 14:27, In 16:33, Ac 14:22, 1Th 3:3-4, Hb 13:5-6