A dywedodd wrthynt ddameg i'r perwyl y dylent weddïo bob amser a pheidio â cholli calon. 2Meddai, "Mewn dinas benodol roedd barnwr nad oedd yn ofni Duw nac yn parchu dyn. 3Ac roedd gweddw yn y ddinas honno a barhaodd i ddod ato a dweud, 'Rho gyfiawnder imi yn erbyn fy ngwrthwynebydd.' 4Gwrthododd am ychydig, ond wedi hynny dywedodd wrtho'i hun, 'Er nad wyf yn ofni Duw nac yn parchu dyn, 5eto oherwydd bod y weddw hon yn dal i fy mhoeni, rhoddaf gyfiawnder iddi, fel na fydd yn fy mwrw i lawr trwy iddi ddod yn barhaus. '"
- Gn 32:9-12, Gn 32:24-26, Jo 27:8-10, Sa 27:13, Sa 55:16-17, Sa 65:2, Sa 86:3, Sa 102:17, Sa 142:5-7, Je 29:12, Jo 2:7, Lc 11:5-9, Lc 21:36, Rn 12:12, 2Co 4:1, Gl 6:9, Ef 6:18, Ph 4:6, Cl 4:2, Cl 4:12, 1Th 5:17, Hb 12:3-5
- Ex 18:21-22, 2Cr 19:3-9, Jo 29:7-17, Sa 8:1-4, Di 29:7, Ei 33:8, Je 22:16-17, El 22:6-8, Mi 3:1-3, Lc 18:4, Rn 3:14-18
- Dt 27:19, 2Sm 14:5-24, Jo 22:9, Jo 29:13, Ei 1:17, Ei 1:21-23, Je 5:28, Lc 18:7-8, Rn 13:3-4
- Lc 12:17, Lc 16:3, Hb 4:12-13
- Ba 16:16, 2Sm 13:24-27, Mt 15:23, Mc 10:47-48, Lc 11:8, Lc 18:39
6A dywedodd yr Arglwydd, "Gwrandewch beth mae'r barnwr anghyfiawn yn ei ddweud. 7Ac oni fydd Duw yn rhoi cyfiawnder i'w etholwyr, sy'n crio wrtho ddydd a nos? A wnaiff oedi'n hir drostyn nhw? 8Rwy'n dweud wrthych chi, bydd yn rhoi cyfiawnder iddyn nhw yn gyflym. Serch hynny, pan ddaw Mab y Dyn, a fydd yn dod o hyd i ffydd ar y ddaear? "
- Lc 7:13
- 1Sm 24:12-15, 1Sm 26:10-11, Sa 9:8, Sa 10:15-18, Sa 13:1-2, Sa 54:1-7, Sa 88:1, Je 20:11-13, Hb 2:3, Mt 7:11, Lc 2:37, Lc 11:13, Rn 8:33, Cl 3:12, 1Th 3:10, 2Th 1:6, 1Tm 5:5, 2Tm 1:3, Ti 1:1, Hb 10:35-37, 2Pe 3:9, Dg 6:10, Dg 7:15, Dg 18:20
- Sa 46:5, Sa 143:7-9, Mt 24:9-13, Mt 24:24, Lc 17:26-30, 1Th 5:1-3, Hb 10:23-26, Ig 5:1-8, 2Pe 2:3, 2Pe 3:8-9
9Dywedodd hefyd y ddameg hon wrth rai a oedd yn ymddiried ynddynt eu hunain eu bod yn gyfiawn, ac yn trin eraill â dirmyg: 10"Aeth dau ddyn i fyny i'r deml i weddïo, un yn Pharisead a'r llall yn gasglwr trethi. 11Gweddïodd y Pharisead, wrth sefyll ar ei ben ei hun, fel hyn: 'Dduw, diolchaf ichi nad wyf fel dynion eraill, cribddeilwyr, anghyfiawn, godinebwyr, na hyd yn oed fel y casglwr trethi hwn. 12Rwy'n ymprydio ddwywaith yr wythnos; Rwy'n rhoi degwm o bopeth a gaf. ' 13Ond ni fyddai'r casglwr trethi, yn sefyll ymhell i ffwrdd, hyd yn oed yn codi ei lygaid i'r nefoedd, ond yn curo ei fron, gan ddweud, 'Dduw, trugarha wrthyf, bechadur!' 14Rwy'n dweud wrthych, aeth y dyn hwn i lawr i'w dŷ wedi'i gyfiawnhau, yn hytrach na'r llall. I bawb sy'n ei ddyrchafu ei hun bydd yn wylaidd, ond bydd yr un sy'n darostwng ei hun yn cael ei ddyrchafu. "
- Di 30:12, Ei 65:5, Ei 66:5, Lc 7:39, Lc 10:29, Lc 15:2, Lc 15:29-30, Lc 16:15, Lc 18:11, Lc 19:7, In 7:47-49, In 8:48, In 9:28, In 9:34, Ac 22:21, Rn 7:9, Rn 9:31-32, Rn 10:3, Rn 14:10, Ph 3:4-6
- 1Br 8:30, 1Br 20:5, 1Br 20:8, Mt 21:31-32, Lc 1:9-10, Lc 7:29-30, Lc 19:46, Ac 3:1, Ac 23:6-8, Ac 26:5, Ph 3:5
- Sa 134:1, Sa 135:2, Ei 1:15, Ei 58:2, Ei 65:5, Je 2:28, Je 2:35, El 33:31, Mi 3:11, Mt 3:7-10, Mt 6:5, Mt 19:18-20, Mc 11:25, Lc 20:47, 1Co 4:7-8, 1Co 15:9-10, Gl 3:10, Ph 3:6, 1Tm 1:12-16, Ig 2:9-12, Dg 3:17
- Lf 27:30-33, Nm 18:24, Nm 23:4, 1Sm 15:13, 1Br 10:16, Ei 1:15, Ei 58:2-3, Sc 7:5-6, Mc 3:8, Mt 6:1, Mt 6:5, Mt 6:16, Mt 9:14, Mt 15:7-9, Mt 23:23-24, Lc 11:42, Lc 17:10, Rn 3:27, Rn 10:1-3, 1Co 1:29, Gl 1:14, Ef 2:9, 1Tm 4:8
- 2Cr 33:12-13, 2Cr 33:19, 2Cr 33:23, Er 9:6, Jo 42:6, Sa 25:7, Sa 25:11, Sa 40:12, Sa 41:4, Sa 51:1-3, Sa 86:15-16, Sa 106:6, Sa 119:41, Sa 130:3-4, Sa 130:7, Ei 1:18, Ei 6:5, Ei 64:5-6, Je 31:18-19, El 16:63, Dn 9:5, Dn 9:7-11, Dn 9:18-19, Mt 9:13, Lc 5:8, Lc 7:6-7, Lc 15:18-21, Lc 17:12, Lc 23:40-43, Lc 23:48, Ac 2:37, Rn 5:8, Rn 5:20-21, 2Co 7:11, 1Tm 1:15, Hb 4:16, Hb 8:12, 1In 1:8-10
- Ex 18:11, 1Sm 1:18, Jo 9:20, Jo 22:29, Jo 25:4, Jo 40:9-13, Sa 138:6, Sa 143:2, Di 3:34, Di 15:33, Di 16:18-19, Di 18:12, Di 29:23, Pr 9:7, Ei 2:11-17, Ei 45:25, Ei 53:11, Ei 57:15, Dn 4:37, Hb 2:4, Mt 5:3, Mt 23:12, Lc 1:52, Lc 5:24-25, Lc 7:47-50, Lc 10:29, Lc 14:11, Lc 16:15, Rn 3:20, Rn 4:5, Rn 5:1, Rn 8:33, Gl 2:16, Ig 2:21-25, Ig 4:6, Ig 4:10, 1Pe 5:5-6
15Nawr roeddent yn dod â babanod hyd yn oed ato er mwyn iddo gyffwrdd â nhw. A phan welodd y disgyblion hynny, fe'u ceryddodd. 16Ond galwodd Iesu nhw ato, gan ddweud, "Gadewch i'r plant ddod ataf fi, a pheidiwch â'u rhwystro, oherwydd i'r cyfryw berthyn teyrnas Dduw. 17Yn wir, rwy'n dweud wrthych chi, ni fydd pwy bynnag nad yw'n derbyn teyrnas Dduw fel plentyn yn mynd i mewn iddi. "
18A gofynnodd rheolwr iddo, "Athro Da, beth sy'n rhaid i mi ei wneud i etifeddu bywyd tragwyddol?"
19A dywedodd Iesu wrtho, "Pam wyt ti'n fy ngalw i'n dda? Nid oes unrhyw un yn dda heblaw Duw yn unig. 20Rydych chi'n gwybod y gorchmynion: 'Peidiwch â godinebu, Peidiwch â llofruddio, Peidiwch â dwyn, Peidiwch â dwyn tystiolaeth ffug, Anrhydeddwch eich tad a'ch mam.' "
21Ac meddai, "Y rhain i gyd rydw i wedi'u cadw o fy ieuenctid."
22Pan glywodd Iesu hyn, dywedodd wrtho, "Un peth rydych chi'n dal i'w ddiffygio. Gwerthu popeth sydd gennych chi a'i ddosbarthu i'r tlodion, a bydd gennych chi drysor yn y nefoedd; a dewch, dilynwch fi."
23Ond pan glywodd y pethau hyn, aeth yn drist iawn, oherwydd yr oedd yn hynod gyfoethog.
24Dywedodd Iesu, wrth edrych arno gyda thristwch, "Mor anodd yw hi i'r rhai sydd â chyfoeth fynd i mewn i deyrnas Dduw! 25Oherwydd mae'n haws i gamel fynd trwy lygad nodwydd nag i berson cyfoethog fynd i mewn i deyrnas Dduw. "
26Dywedodd y rhai a'i clywodd, "Yna pwy all gael ei achub?"
27Ond dywedodd, "Mae'r hyn sy'n amhosibl gyda dynion yn bosibl gyda Duw."
28A dywedodd Peter, "Wel, rydyn ni wedi gadael ein cartrefi a'ch dilyn chi."
29Ac meddai wrthynt, "Yn wir, rwy'n dweud wrthych, nid oes unrhyw un sydd wedi gadael tŷ na gwraig na brodyr na rhieni na phlant, er mwyn teyrnas Dduw, 30na fydd yn derbyn lawer gwaith yn fwy yn yr amser hwn, ac yn yr oes i ddod bywyd tragwyddol. "
31A chymryd y deuddeg, dywedodd wrthynt, "Gwelwch, rydyn ni'n mynd i fyny i Jerwsalem, a bydd popeth sy'n cael ei ysgrifennu am Fab y Dyn gan y proffwydi yn cael ei gyflawni. 32Oherwydd bydd yn cael ei drosglwyddo i'r Cenhedloedd a bydd yn cael ei watwar a'i drin yn gywilyddus a'i boeri arno. 33Ac ar ôl ei fflangellu, byddan nhw'n ei ladd, ac ar y trydydd diwrnod fe fydd yn codi. "
- Sa 22:1-31, Sa 69:1-36, Ei 53:1-12, Dn 9:26, Sc 13:7, Mt 16:21, Mt 17:22-23, Mt 20:17-19, Mc 8:9, Mc 8:30-31, Mc 10:32-34, Lc 9:22, Lc 9:51, Lc 24:6-7, Lc 24:44-46
- Ei 50:6, Ei 52:14, Ei 53:3, Mi 5:1, Mt 16:21, Mt 26:67, Mt 27:2, Mt 27:28-30, Mc 14:65, Mc 15:1, Mc 15:17-20, Lc 22:63-65, Lc 23:1, Lc 23:11, Lc 23:35, In 18:22, In 18:28, In 18:30, In 18:35, In 19:1-5, Ac 2:23, Ac 3:13
- Mt 16:21, Mt 27:63, Lc 24:7, Lc 24:21, 1Co 15:3-4
34Ond nid oeddent yn deall yr un o'r pethau hyn. Cuddiwyd y dywediad hwn oddi wrthynt, ac ni wnaethant amgyffred yr hyn a ddywedwyd. 35Wrth iddo nesáu at Jericho, roedd dyn dall yn eistedd wrth ochr y ffordd yn cardota. 36A chlywed torf yn mynd heibio, gofynnodd beth oedd hyn yn ei olygu. 37Dywedon nhw wrtho, "Mae Iesu o Nasareth yn mynd heibio." 38Ac fe waeddodd, "Iesu, Fab Dafydd, trugarha wrthyf!" 39Ceryddodd y rhai oedd o'i flaen, gan ddweud wrtho am fod yn dawel. Ond gwaeddodd yn fwy byth, "Fab Dafydd, trugarha wrthyf!"
- Mc 9:32, Lc 2:50, Lc 9:45, Lc 24:25, Lc 24:45, In 10:6, In 12:16, In 16:1-19
- 1Sm 2:8, Mt 20:29-34, Mc 10:46-52, Lc 16:20-21, Lc 19:1, In 9:8, Ac 3:2
- Mt 21:10-11, Lc 15:26
- Mt 2:23, Mc 2:1-3, Lc 2:51, In 1:45, In 12:35-36, In 19:19, Ac 2:22, Ac 4:10, 2Co 6:2
- Sa 62:12, Ei 9:6-7, Ei 11:1, Je 23:5, Mt 9:27, Mt 12:23, Mt 15:22, Mt 21:9, Mt 21:15, Mt 22:42-45, Lc 18:39, Rn 1:3, Dg 22:16
- Gn 32:26-28, Sa 141:1, Je 29:12-13, Mt 7:7, Mt 26:40-44, Lc 8:49, Lc 11:8-10, Lc 11:52, Lc 18:1, Lc 18:15, Lc 18:38, Lc 19:39, 2Co 12:8
40Stopiodd Iesu a gorchymyn iddo gael ei ddwyn ato. A phan ddaeth yn agos, gofynnodd iddo,
41"Beth ydych chi am i mi ei wneud i chi?" Dywedodd, "Arglwydd, gadewch imi adfer fy ngolwg."
42A dywedodd Iesu wrtho, "Adfer dy olwg; mae dy ffydd wedi dy wella di."
43Ac ar unwaith fe adferodd ei olwg a'i ddilyn, gan ogoneddu Duw. A rhoddodd yr holl bobl, wrth ei weld, ganmoliaeth i Dduw.
- Sa 30:2, Sa 103:1-3, Sa 107:8, Sa 107:15, Sa 107:21-22, Sa 107:31-32, Sa 146:8, Ei 29:18-19, Ei 35:5, Ei 42:16, Ei 43:7-8, Ei 43:21, Mt 9:8, Mt 9:28-30, Mt 11:5, Mt 21:14, Lc 4:39, Lc 5:26, Lc 13:17, Lc 17:15-18, Lc 19:37, In 9:5-7, In 9:39-40, Ac 4:21, Ac 11:18, Ac 26:18, Gl 1:24, 2Th 1:10-12, 1Pe 2:9