Ar ôl hyn aeth Iesu i ffwrdd i ochr arall Môr Galilea, sef Môr Tiberias. ²Ac roedd torf fawr yn ei ddilyn, oherwydd gwelsant yr arwyddion yr oedd yn eu gwneud ar y sâl. ³Aeth Iesu i fyny ar y mynydd, ac yno eisteddodd i lawr gyda'i ddisgyblion. ⁴Nawr roedd Pasg y Pasg, gwledd yr Iddewon, wrth law. ⁵Wrth godi ei lygaid, felly, a gweld bod torf fawr yn dod tuag ato, dywedodd Iesu wrth Philip, "Ble rydyn ni i brynu bara, er mwyn i'r bobl hyn fwyta?" ⁶Dywedodd hyn i'w brofi, oherwydd yr oedd ef ei hun yn gwybod beth y byddai'n ei wneud.

⁷Atebodd Philip ef, "Ni fyddai dau gant o denarii yn prynu digon o fara i bob un ohonyn nhw gael ychydig."

⁸Dywedodd un o'i ddisgyblion, Andrew, brawd Simon Peter wrtho, ⁹"Mae yna fachgen yma sydd â phum torth haidd a dau bysgodyn, ond beth ydyn nhw i gynifer?"

¹⁰Dywedodd Iesu, "Gofynnwch i'r bobl eistedd i lawr." Nawr roedd llawer o laswellt yn y lle. Felly eisteddodd y dynion i lawr, tua phum mil mewn nifer. ¹¹Yna cymerodd Iesu y torthau, ac wedi iddo ddiolch, dosbarthodd nhw i'r rhai oedd yn eistedd. Felly hefyd y pysgod, cymaint ag yr oedden nhw eisiau. ¹²Ac wedi iddynt fwyta eu llenwad, dywedodd wrth ei ddisgyblion, "Casglwch y darnau dros ben, fel na chollir dim." ¹³Felly dyma nhw'n eu casglu i fyny a llenwi deuddeg basged gyda darnau o'r pum torth haidd, a adawyd gan y rhai a oedd wedi bwyta. ¹⁴Pan welodd y bobl yr arwydd ei fod wedi gwneud, dywedon nhw, "Dyma'r Proffwyd yn wir sydd i ddod i'r byd!" ¹⁵Gan ganfod wedyn eu bod ar fin dod a mynd ag ef trwy rym i'w wneud yn frenin, tynnodd Iesu yn ôl i'r mynydd ar ei ben ei hun.

¹⁶Pan ddaeth yr hwyr, aeth ei ddisgyblion i lawr i'r môr, ¹⁷mynd i mewn i gwch, a dechrau ar draws y môr i Capernaum. Roedd hi'n dywyll bellach, ac nid oedd Iesu wedi dod atynt eto. ¹⁸Daeth y môr yn arw oherwydd bod gwynt cryf yn chwythu. ¹⁹Pan oeddent wedi rhwyfo tua thair neu bedair milltir, gwelsant Iesu yn cerdded ar y môr ac yn dod yn agos at y cwch, ac roeddent wedi dychryn. ²⁰Ond dywedodd wrthynt, "Myfi yw; peidiwch â bod ofn." ²¹Yna roeddent yn falch o fynd ag ef i'r cwch, ac ar unwaith roedd y cwch wrth y tir yr oeddent yn mynd iddo.

²²Drannoeth gwelodd y dorf a arhosodd yr ochr arall i'r môr mai dim ond un cwch oedd wedi bod yno, ac nad oedd Iesu wedi mynd i mewn i'r cwch gyda'i ddisgyblion, ond bod ei ddisgyblion wedi mynd i ffwrdd ar ei ben ei hun. ²³Daeth cychod eraill o Tiberias ger y man lle roeddent wedi bwyta'r bara ar ôl i'r Arglwydd ddiolch. ²⁴Felly pan welodd y dorf nad oedd Iesu yno, na'i ddisgyblion, fe aethon nhw eu hunain i mewn i'r cychod a mynd i Capernaum, i geisio Iesu. ²⁵Pan ddaethon nhw o hyd iddo yr ochr arall i'r môr, dywedon nhw wrtho, "Rabbi, pryd ddaethoch chi yma?"

²⁶Atebodd Iesu nhw, "Yn wir, yn wir, rwy'n dweud wrthych chi, rydych chi'n fy ngheisio i, nid oherwydd i chi weld arwyddion, ond oherwydd i chi fwyta'ch llenwad o'r torthau. ²⁷Peidiwch â llafurio am y bwyd sy'n darfod, ond am y bwyd sy'n para i fywyd tragwyddol, y bydd Mab y Dyn yn ei roi i chi. Oherwydd arno ef mae Duw y Tad wedi gosod ei sêl. "

²⁸Yna dywedon nhw wrtho, "Beth sy'n rhaid i ni ei wneud, i fod yn gwneud gweithredoedd Duw?"

²⁹Atebodd Iesu hwy, "Dyma waith Duw, eich bod yn credu ynddo ef yr hwn y mae wedi'i anfon."

³⁰Felly dywedon nhw wrtho, "Yna pa arwydd ydych chi'n ei wneud, er mwyn inni eich gweld a'ch credu? Pa waith ydych chi'n ei berfformio? ³¹Bwytaodd ein tadau y manna yn yr anialwch; fel y mae'n ysgrifenedig, 'Fe roddodd fara iddyn nhw o'r nefoedd i'w fwyta.' "

³²Yna dywedodd Iesu wrthynt, "Yn wir, yn wir, rwy'n dweud wrthych, nid Moses a roddodd y bara o'r nefoedd ichi, ond mae fy Nhad yn rhoi'r gwir fara o'r nefoedd ichi. ³³Canys bara Duw yw'r hwn sy'n dod i lawr o'r nefoedd ac yn rhoi bywyd i'r byd. "

³⁴Dywedon nhw wrtho, "Syr, rhowch y bara hwn inni bob amser."

³⁵Dywedodd Iesu wrthynt, "Myfi yw bara'r bywyd; ni fydd newyn ar bwy bynnag a ddaw ataf, a phwy bynnag a gred ynof fi ni syched byth. ³⁶Ond dywedais wrthych eich bod wedi fy ngweld ac eto ddim yn credu. ³⁷Bydd popeth y mae'r Tad yn ei roi imi yn dod ataf, a phwy bynnag a ddaw ataf, ni fyddaf byth yn bwrw allan. ³⁸Oherwydd deuthum i lawr o'r nefoedd, nid i wneud fy ewyllys fy hun ond ewyllys yr hwn a'm hanfonodd i. ³⁹A dyma ewyllys yr hwn a'm hanfonodd, na ddylwn golli dim o bopeth y mae wedi'i roi imi, ond ei godi ar y diwrnod olaf. ⁴⁰Oherwydd dyma ewyllys fy Nhad, y dylai pawb sy'n edrych ar y Mab ac yn credu ynddo gael bywyd tragwyddol, a byddaf yn ei godi ar y diwrnod olaf. "

⁴¹Felly baglodd yr Iddewon amdano, oherwydd dywedodd, "Myfi yw'r bara a ddaeth i lawr o'r nefoedd." ⁴²Dywedon nhw, "Onid yr Iesu hwn, mab Joseff, y gwyddom ei dad a'i fam? Sut mae bellach yn dweud, 'Rwyf wedi dod i lawr o'r nefoedd'?"

⁴³Atebodd Iesu hwy, "Peidiwch ag ymbalfalu yn eich plith eich hun. ⁴⁴Ni all unrhyw un ddod ataf oni bai bod y Tad a'm hanfonodd yn ei dynnu. A byddaf yn ei godi ar y diwrnod olaf. ⁴⁵Mae wedi ei ysgrifennu yn y Proffwydi, 'A byddan nhw i gyd yn cael eu dysgu gan Dduw.' Mae pawb sydd wedi clywed a dysgu gan y Tad yn dod ataf fi - ⁴⁶nid bod neb wedi gweld y Tad heblaw'r sawl sydd oddi wrth Dduw; mae wedi gweld y Tad. ⁴⁷Yn wir, yn wir, rwy'n dweud wrthych chi, pwy bynnag sy'n credu sydd â bywyd tragwyddol. ⁴⁸Myfi yw bara'r bywyd. ⁴⁹Bwytaodd eich tadau y manna yn yr anialwch, a buont farw. ⁵⁰Dyma'r bara sy'n dod i lawr o'r nefoedd, fel y gall rhywun fwyta ohono a pheidio â marw. ⁵¹Myfi yw'r bara byw a ddaeth i lawr o'r nefoedd. Os bydd unrhyw un yn bwyta'r bara hwn, bydd yn byw am byth. A'r bara y byddaf yn ei roi ar gyfer bywyd y byd yw fy nghnawd. "

⁵²Yna dadleuodd yr Iddewon ymhlith ei gilydd, gan ddweud, "Sut gall y dyn hwn roi ei gnawd inni i'w fwyta?"

⁵³Felly dywedodd Iesu wrthynt, "Yn wir, yn wir, rwy'n dweud wrthych, oni bai eich bod chi'n bwyta cnawd Mab y Dyn ac yn yfed ei waed, does gennych chi ddim bywyd ynoch chi. ⁵⁴Mae gan bwy bynnag sy'n bwydo ar fy nghnawd ac yn yfed fy ngwaed fywyd tragwyddol, a byddaf yn ei godi ar y diwrnod olaf. ⁵⁵Canys gwir fwyd yw fy nghnawd, a gwir ddiod yw fy ngwaed. ⁵⁶Mae pwy bynnag sy'n bwydo ar fy nghnawd ac yn yfed fy ngwaed yn aros ynof fi, a minnau ynddo ef. ⁵⁷Fel yr anfonodd y Tad byw ataf, a minnau'n byw oherwydd y Tad, felly pwy bynnag sy'n bwydo arnaf, bydd hefyd yn byw oherwydd fi. ⁵⁸Dyma'r bara a ddaeth i lawr o'r nefoedd, nid wrth i'r tadau fwyta a marw. Bydd pwy bynnag sy'n bwydo ar y bara hwn yn byw am byth. " ⁵⁹Dywedodd Iesu y pethau hyn yn y synagog, wrth iddo ddysgu yn Capernaum.

⁶⁰Pan glywodd llawer o'i ddisgyblion, dywedon nhw, "Mae hwn yn ddywediad caled; pwy all wrando arno?"

⁶¹Ond dywedodd Iesu, wrth wybod ynddo'i hun fod ei ddisgyblion yn dadfeilio am hyn, "A ydych chi'n tramgwyddo yn hyn? ⁶²Yna beth pe byddech chi'n gweld Mab y Dyn yn esgyn i'r man lle'r oedd o'r blaen? ⁶³Yr Ysbryd sy'n rhoi bywyd; nid yw'r cnawd o unrhyw fantais. Y geiriau yr wyf wedi siarad â chi yw ysbryd a bywyd. ⁶⁴Ond mae yna rai ohonoch chi sydd ddim yn credu. "(Oherwydd roedd Iesu'n gwybod o'r dechrau pwy oedd y rhai nad oedd yn credu, a phwy oedd pwy fyddai'n ei fradychu.) ⁶⁵Ac meddai, "Dyma pam y dywedais wrthych na all unrhyw un ddod ataf oni bai ei fod yn cael ei roi iddo gan y Tad."

⁶⁶Wedi hyn trodd llawer o'i ddisgyblion yn ôl a pheidio â cherdded gydag ef mwyach. ⁶⁷Felly dywedodd Iesu wrth y Deuddeg, "Ydych chi am fynd i ffwrdd hefyd?"

⁶⁸Atebodd Simon Pedr ef, "Arglwydd, at bwy yr awn ni? Mae gennych eiriau bywyd tragwyddol," ⁶⁹ac yr ydym wedi credu, ac wedi dod i wybod, mai ti yw Sanct Duw. "

⁷⁰Atebodd Iesu hwy, "Oni ddewisais i chi, y Deuddeg? Ac eto mae un ohonoch chi'n ddiafol." ⁷¹Soniodd am Jwdas fab Simon Iscariot, oherwydd yr oedd ef, un o'r Deuddeg, yn mynd i'w fradychu.